XIX.(19) YY. Avrupa

XIX.YY. AVRUPA

FRANSA 'DA İMPARATORLUK VE NAPOLYON  (  İHTİLAL-KOALİSYON SAVAŞLARI  )  :   

               Napolyon' un Fransa'da İmparatorluğunu ilan etmesi ve I.İmparatorluğu kurması, Avrupa'daki siyasi dengeleri yeniden bozmuş, İmparatorluk rejimini tanımak istemeyen devletler, Fransa'ya karşı  yeniden bağlaşmalar kurmuşlardır. İhtilal sırasında kurulan 2 bağlaşmayla birlikte Fransa'ya karşı toplam 7 bağlaşma kurulmuş, 1805-1815 yılları arasında savaşlar olmuştur.

                III. Bağlaşma :   Fransa : İngiltere + Avusturya + Rusya

Nedeni :  Napolyon' un  İtalya'da kendine bağlı devletler kurmak ve Almanya'yı istila etmek istemesi.

Gelişme :  Trafalgar deniz savaşında, Fransız donanmasının Amiral Nelson komutasındaki İngiliz donanmasına yenilmesi üzerine Napolyon, Avusturyalıları ve Rusları yenilgiye uğratarak Viyana'ya girmiş, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğunu yıkarak "Ren Konfederasyonu " adıyla bir Alman Devleti kurmuş, Avusturya' yı ayrı bir devlet haline getirmiştir.

                IV.Bağlaşma  : Fransa ; Prusya + İngiltere + Rusya

Nedeni :  Ren Konfederasyonunun  kurulmasının, Almanya'nın en gelişmiş devleti olan Prusya'nın çıkarlarına uygun olmaması

Gelişme : Napolyon, Prusyalıları ve Rusları yenilgiye uğrattı. Ruslarla "Tilsit Antlaşmasını" imzaladı. Buna göre Prusya ve Lehistan'ın bir bölüm toprakları, Fransa ile Rusya arasında paylaşılıyor, Napolyon , Rusya'nın Osmanlı Devleti üzerindeki isteklerini kabul ediyordu.

                 V. Bağlaşma:  Fransa ;  İngiltere + Avusturya + İspanya

Nedeni : Napolyon'un , İspanya' yı ele geçirmek istemesi, İspanyollara yardım eden İngilizlere yenilmesi.

Gelişme : Napolyon Avusturyalıları yenilgiye uğratarak, sınırlarını genişletti.

                 VI.  Bağlaşma:  Fransa ;   İngiltere + Rusya + Prusya + Avusturya

Nedeni :     IV.bağlaşmadan sonra, İngiltere'nin Avrupa limanlarını, Fransa'nın Rusya ile birlikte İngiltere'ye karşı kurmuş oldukları  kara ablukalarının, devletlerin ekonomik faaliyetlerine zarar vermesi üzerine, Rusya' nın Napolyon'dan ayrılarak, İngiltere'ye limanlarını açması.     Napolyon Rusya üzerine sefere çıkarak, Moskova'ya girdi. ( 1812 ) Ruslar, şehri yakarak, Napolyon'u zor durumda bıraktılar. Çar'.n Napolyon' un barış teklifini kabul etmemesi üzerine, Napolyon geri çekilmek zorunda kaldı.

Gelişme :  Napolyon'un  yenilgisinden yararlanmak isteyen bağlaşıklar, Almanya' da ( Leipzig ) Napolyon'u yenilgiye uğrattılar. Fransa'ya çekilen Napolyon, bağlaşıkların Paris'e girmeleri üzerine, İmparatorluktan çekildi. Fransa'da meşruti krallık rejimi kuruldu, Napolyon Elbe adasına sürgüne gönderildi.

                  VII. Bağlaşma :  Fransa ;   İngiltere + Rusya + Prusya + Avusturya

Nedeni :   Bağlaşıkların Viyana'da kongre topladıkları sırada, Napolyon'un , Elbe adasından kaçarak Fransa kıyılarında yeni kraldan ( XVIII.Lui ) memnun olmayan halk ve ordu tarafından İmparator olarak karşılanması.

Gelişme :  Napolyon,  Vaterlo'da , İngiliz ve Prusya kuvvetlerine yenildi. ( 1815 ) Napolyon,  Amerika'ya kaçmak isterken yakalanarak, Sen Helen adasına sürülmüş, 1821 ' e kadar yaşamını sürgünde sürdürmüştür.

VİYANA KONGRESİ

 ( 1814 - 1815 )

Toplanma Nedeni :

          Napolyon savaşları nedeniyle bozulan Avrupa' nın siyasal durumunu yeniden düzenlemek , Avrupa'nın geleceğini belirlemek

Kararlar :

           Belçika ve Felemenk hükümetleri birleştirilerek  Peyiba  (Pays-Bas) adıyla yeni bir krallık kuruldu.

          İsveç ve Norveç krallıkları birleştirilerek Birleşik İsveç ve Norveç krallığı kuruldu

          Almanya'da 34 devlet ve bey serbest şehrin birleştirilmesiyle bir Germanya Konfederasyonu kuruldu. Bu konfederasyon, Frankfurt
şehrinde toplanacak olan bir Diyet meclisi tarafından yönetilecek ve Avusturya bu konfederasyona başkanlık edecekti.

          Varşova büyük dukalığı ile Finlandiya, Rusya'ya verildi.

          Batı Lehistan toprakları Prusya'ya bırakıldı.

          Güney Afrika, Seylan ve Malta adaları İngiltere'ye verildi

          Avusturya; İtalya'dan, Venedik ile Lombardiya'yı aldı.

          İtalya'da yedi hükümet kuruldu.

          Fransa,  ihtilalden önceki sınırlarına çekildi.

          Napolyon'un hükümetlerine son verdiği hükümdar ve krallar tekrar memleketlerine ve tahtlarına sahip oldular.

Yorum : Viyana Kongresi ;  İngiltere , Rusya , Prusya,  Avusturya  devletlerinin istek ve çıkarlarına uygun olarak kararlar almıştır. Fransız İhtilalinin Avrupa'ya yaydığı insan ve vatandaşlık hakları ( Eşitlik, özgürlük, milliyet) , dikkate alınmamıştır.

RESTORASYON DEVRİ

( 1815 - 1830 )

 Avrupa'nın büyük devletleri , Avrupa düzenini korumak, krallık rejimine karşı yapılacak ihtilal hareketlerini bastırmak, Avrupa'yı mutlak krallık rejimleriyle yönetmek için aralarında bazı antlaşmalar yapmışlardır. Bu nedenle Viyana Kongresinden, Navarin Olayı' na ( 1827) kadar geçen devre Avrupa'da Restorasyon Devri  ( yeniden kurmak, kuvvetlendirmek ) olarak adlandırılır.

                      I. Bağlaşma ( Kutsal Bağlaşma )  :   Rusya + Avusturya + Prusya + Fransa

Tüm Hristiyan Kralların, birbirleriyle kardeş olduklarını, gerektiğinde birbirlerine yardım yapacakları esasını kabul ediyordu.

                   

                     II. Bağlaşma  ( Dörtlü Bağlaşma - Meternih Sistemi ) :   İngiltere + Rusya + Avusturya + Prusya

Kralların mutlak yönetimini kabul ediyor, bunun her ne pahasına olursa olsun korunmasını hedefliyordu.

Not : Avrupa'da mutlak krallık rejimlerinin yaşatılması için her türlü baskı yapılmasına karşın, özgürlük, milliyet, eşitlik düşünceleri yayılmaya ve güçlenmeye devam etmiştir.

Restorasyon devri, 1827 Navarin olayına kadar, sürebilmiştir. Dörtlü bağlaşmadan, önce İngiltere ayrılmıştır. Osmanlı devletinde çıkan Rum isyanı'na, Meternih beraber bastırılmasını teklif ettiyse de, Fransa , Rusya ve İngiltere Rumlara yardım etmişler ve Navarin' de Osmanlı Donanmasını yakmışlardır. 1830'dan itibaren dörtlü bağlaşma tamamen dağılmış, kutsal bağlaşma da önemini kaybetmiştir.

1830 İHTİLALİ

                            XVIII. Lui' nin yerine geçen kardeşi  X. Şarl' ın , Fransa' da mutlakıyet kurmak istemesi üzerine, gazeteciler, işçiler, halk, üniversite öğrencileri isyan etmişler, X. Şarl krallıktan çekilmek zorunda kalmıştır.

Sonuçları :

           Lui Filip, Fransa'da kral olarak, Fransızlar Kralı adını aldı

          Fransa,  meşruti krallık rejimine kavuştu.

          Meclislerin kanun teklif etme hakları ve basın özgürlüğü kabul edildi.

          Seçim kanunu yapılarak, seçim koşulları hafifletildi.

          Belçika, Hollanda' dan ayrıldı.

          Birleşik İsveç ve Norveç Krallığı, ayrı krallıklara dönüştü.

          İngiltere' de Liberal parti, hükümet kurdu

          İsviçre' de Liberal ve Demokratlar , yönetime geldiler

          İspanya ve Lehistan' da Liberaller etkisini artırdı.

1848  İHTİLALLERİ

Nedenleri :

    1830 ihtilalinden sonra Fransa'da kurulan meşruti rejimde, bütün vatandaşlara seçim hakkının tanınmamış olması

    Sanayi Devriminden sonra işçi sınıfının güçlenerek, Sosyalist Partiyi kurması

Önce Fransa' da başlayan ihtilaller, İtalya, Avusturya, Prusya, Belçika, Hollanda, İngiltere' de de etkili olmuştur.

Sonuçları :

    Fransa'da önce Cumhuriyet ilan edildi, daha sonra Lui Napolyon İmparatorluk ilan etti

    Bütün Fransız' lara seçme ve seçilme hakları tanındı

    İdam cezası ve köle ticareti kaldırıldı

    Avusturya İmparatorluğuna karşı, Macar, Çek, Hırvat, İtalyanlar ayaklandılar. ( Milliyetçilik akımı )

    İtalya, Prusya, Hollanda, Belçika' da krallar uyruklarına yeni bir takım haklar ve anayasalar vermek zorunda kaldılar.

    İngiltere' de seçim hakları genişletildi, işçilere bir takım haklar verildi.

    Almanya ve İtalya 'da birliklerin oluşmasının temelleri atıldı

Not :  Bu ihtilaller Rusya 'da etkili olmadı

MACAR MÜLTECİLERİ SORUNU  ( 1848 )

Avusturya kendisine karşı ayaklanan milletlerin isyanlarını bastırmada zorlanınca Rusya' dan yardım istemiş, Ruslara yenilen Macarlardan bir gurup ( takriben 5000 civarında ), Osmanlı Devletine sığınmıştır. Avusturya ve Rusya'nın savaş tehditlerine rağmen, Osmanlı Devleti Mültecileri geri vermedi. Bu durum Osmanlılara karşı, Avrupa'da bir sempati oluşturmuş, 1853 Osmanlı - Rus savaşında İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devletinin yanında yer almalarının etkenlerinden birisi olmuştur.

İTALYA'NIN SİYASAL BİRLİĞİNİ KURMASI  ( 1870 )

Fransız İhtilalinden etkilenen İtalyan' lar , bütün İtalyan hükümetlerini birleştirerek, İtalya' yı yabancı istilasından kurtarmak amacıyla "Karbonari" adında gizli bir cemiyet kurmuşlar ve Viyana Kongresinden sonra çalışmalarını başlatmışlardır. Kuzey İtalya'da bulunan "Piyemonte Hükümeti  ( Sardunya Krallığı )"  önderliğinde, Fransa'nın da desteğini alarak, siyasal birliklerini kurmayı başardılar.

 ( Garibaldi , Sicilya ve Napoli krallıklarını, en son da Papa ' nın oturduğu Roma' yı ele geçirdi.)

ALMANYA'NIN SİYASAL BİRLİĞİNİ KURMASI  ( 1871 )

Alman Siyasi birliği, Prusya krallığının önderliğinde kuruldu. Almanya' nın siyasal birliğinin kurulmasının, zararına olacağını gören Fransa bunu engellemeye çalıştıysa da başarılı olamadı. Fransız İmparatoru III.Napolyon' u  Sedan'da teslim alan Almanlar, Paris'i kuşattılar.

Sonuçta Frankfurt Antlaşması imzalandı ( 1871 )  Bu antlaşmaya göre ;

    Fransa, Alsas - Loren bölgesini Almanya'ya bıraktı

    Fransa Beş Milyar Frank savaş zarar ödentisi vermeyi, ve bu para ödeninceye kadar Alman işgalini kabul etti.

Not :  İtalya ve Almanya' nın siyasal birliklerini kurmalarından sonra, hızla sömürgeleşme çabaları yeni bunalımlara yol açtı