İlk Türk-İslam Devletleri
Türklerin İslamiyet'i Kabulü ve İslam Devletindeki Hizmetleri
Talas Savaşı ( 751 ) ( Araplar -
Çinliler ) : Doğudan
batıya ilerleyen Çinliler ile , Ön-Asya' dan doğuya ilerleyen Araplar, Talas
ırmağı kıyılarında savaştılar. Bu savaşta, Orta Asya'nın Çin egemenliğine
girmesini istemeyen, Karluk ve Yağma Türkleri, Arapların yanına geçmişler ve
savaşı Arapların kazanmasını sağlamışlardır.
Önemi :
Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesi
engellenmiştir. ( Siyasi )
Türkler, bu savaştan sonra guruplar halinde İslamiyet'i
kabul etmeye başlamışlardır. ( Karluklar ) ( Dini )
Esir alınan Çinlilerden kağıt yapım tekniği
öğrenilmiştir. ( Kültürel )
Türklerin İslamiyet'i Kabul Etme Nedenleri
:
İslamiyetteki
tek tanrı ( Allah ) inancı ile Gök Tanrı inancı arasında pek fark bulmamaları
Türk
toplumunda bulunan Ozan ve Kam'lar ile İslam Evliyaları ve Dervişlerinin
birbirine benzerlik göstermesi
Cihad
fikriyle, fetih fikrinin birbiriyle bağdaşması
İslamiyet'in
öngördüğü doğruluk, dürüstlük,temizlik,konukseverlik gibi ahlak kurallarının,
Türk ahlak anlayışına uygun olması
Ahiret
inancı ve Kurban Kesme benzerlikleri
Bilimsel
ve Ticari ilişkilerin etkileri.
Türklerin İslam Dünyasındaki Etkinlikleri
ve Hizmetleri :
Abbasiler
döneminden başlayarak Türkler'in etkinlikleri artmıştır. Abbasilerde Türkleri
devlet hizmetinde görevlendiren ilk halife "Mansur" dur.
Harun
Reşid döneminde Saray Muhafızları Türklerden oluşturulmuştur. Bizans sınır
boylarında ( Uc ), Türklere görevler verilmiştir.
Me'mun
ve Mu'tasım dönemlerinde Türkler'in askeri etkinlikleri arttı. Mu'tasım
döneminde Türkler için "Samerra" şehri kuruldu.
Azerbaycan'da
başlayan ve devleti ( Abbasileri ) tehdit eder hale gelen Babek isyanı,
Mu'tasım döneminde Türkler tarafından bastırılmıştır.
Büyük
Selçuklular, Abbasi Halifesini Büveyhoğullarının baskısından kurtardılar.
Batı'da
Bizans ve Haçlılara karşı, doğuda Moğol tehlikesine karşı İslam dünyasını
Türkler korumuşlardır.
Değişik
bölgelerde kurmuş oldukları devletler yoluyla İslamiyet'i batı ve doğu'da
yaydılar.
İslam
uygarlığının gelişmesine büyük katkıda bulundular. ( Farabi, İbn-i Sina,
Biruni, Harezmi, İbn-i Türk önemli Türk Bilim adamlarıdır.)
Eğitim
ve Öğretim Kurumları açısından İslam dünyasının gelişmesini sağladılar (
Nizamiye Medresesi )
İslam
Sanatına' da katkıda bulunmuşlardır.
Özetle :
İslamiyet'i her türlü iç ve dış tehlikelerden
korumuşlardır.
İslamiyet ' in yayılmasına ve bir dünya dini
olmasına katkıda bulunmuşlardır.
İslam dünyasına önemli devlet, bilim ve sanat
adamları kazandırmışlardır.
İslam Kültürünü geliştirerek batıya
tanıtmışlardır. ( Büyük Selçuklular - Osmanlılar)
Bugün, İslam bilim ve kültürünü laik devlet
yapısı içerisinde geliştirmektedirler. ( TC )
B. Türk-İslam
Devletleri
Merkez : Fustat ( Mısır )
Kurucu : Tolunoğlu Ahmet - (
Mısır Valisi )
Önemi : Mısır 'da kurulan ilk
Türk-İslam devletidir.
İç
karışıklıklar sonucu, Abbasiler son vermiştir.
Merkez : Fustat ( Mısır
)
Kurucu : Muhammed bin Toğaç
Önemi : Mısır 'da kurulan ikinci
Türk-İslam devletidir.
Fatımiler
devleti son vermiştir.
Not : Tolunoğulları ve Akşitlerin yönetici ve
orduları Türk, halkı ise Araplardan oluşmaktaydı. Bu nedenle uzun ömürlü
olamamışlardır.
Yorum : Bir bölgede etkin ve uzun ömürlü olabilmek
için sadece yönetim ve askeri güç yeterli olamamaktadır. Halkın desteği
alınmalıdır.
Merkez : Balasagun
Bilinen İlk Hükümdarları : Bilge Kül Kadır Han
Önemi : İlk Türk - İslam
devletidir.
Karahanlılar
devletini, Karluk - Yağma - Çiğil Türkleri kurmuştur.
İslamiyet'i,
Satuk Buğra Han zamanında kabul etmeye başladılar. İslamiyet'i kabul edince
"Abdülkerim" ismini almıştır.
Samanoğulları
devletine son vererek Maveraünnehir bölgesine sahip oldular.
Gazneliler
devletiyle komşu olunca, onlarla mücadele etmeye başladılar. ( Sınırları
genişletme mücadelesi)
En
parlak dönemlerini Yusuf Kadır Han zamanında yaşamışlardır.
Yusuf
Kadır Han'ın ölümünden sonra , taht kavgaları ve Gaznelilerle mücadele devleti
yıpratmış, doğu ve batı olarak ikiye ayrılmışlardır. Doğunun merkezi Kaşgar,
batının merkezi Semerkant olmuştur.
Doğu
Karahanlılara, Karahıtaylar ; Batı Karahanlılara Harzemşahlar son vermiştir.
Not: İslamiyet'i kabul etmelerine
rağmen, öz kültürlerini korumuşlardır.
Merkez : Gazne ( Doğu Afganistan )
Kurucu : Alp Tigin
Samanoğulları
, Karahanlılar, Selçuklularla mücadele etmişlerdir.
En parlak
dönemlerini Sultan Mahmut zamanında yaşadılar. Sultan unvanını ilk kullanan
hükümdar olan Gazneli Mahmut, Hindistan'a 17 sefer yapmış, kuzey bölümlerine
İslamiyet'in girmesini sağlamıştır.
Selçuklularla
yaptıkları Nesa ( 1035 ), Serahs ( 1038 ), Dandanakan ( 1040 )
savaşlarını kaybettiler.
Özellikle
Dandanakan savaşından sonra zayıflamışlar ve yıkılış sürecine girmişlerdir.
Gaznelilere,
Afgan yerlilerinden olan " Gur " lar son vermiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder