18.YY.ıslahat hareketleri (gerileme)

18. YÜZYIL ISLAHAT HAREKETLERİ

AÇIKLAMA:

          17. yüzyılda II. Osman(1618-1622), IV.Murat(1623-1640), Kuyucu Murat Paşa, Tarhuncu Ahmet Paşa ve

Köprülüler sülalesinden sadrazamların ıslahatlar yapmışlardı. Daha çok iç isyanları bastırmak, asayişi sağlamak, devlet otoritesini yeniden kurmak, maliyeyi düzeltmek, Tımar sistemini düzeltmek ve Kapıkulu ocaklarını ıslah etmek şeklinde gelişen bu ıslahatlar genel olarak yüzeysel kaldığından istenen sonuçlara tam olarak ulaşılamamıştır. Daha çok eski devirlerdeki uygulamaların devamı şeklinde olan ve çok sert tedbirlerle kötülükleri önleme düşüncesine dayanan bu ıslahatlar kalıcı sonuçlar getirmedi. Devletin eski gücüne ulaşmasını sağlayamadı.

18. YÜZYIL ISLAHATLARININ GENEL KARAKTERİ:

         18. yüzyılda daha köklü değişikliklere ihtiyaç duyuldu. Avrupa’nın askeri ve teknik üstünlüğü

görüldü ve kabul edildi. Bu yönde gelişme sağlanmaya çalışıldı. Bu yüzyıldaki Islahatları şöyle

sıralayabiliriz:

1)-LALE DEVRİ ISLAHATLARI(1718-1730):

          1718 yılında Avusturya ile imzalanan  Pasarofça Antlaşmasından 1730 yılındaki “Patrona Halil

İsyanı”na kadar geçen döneme Lale Devri denir.

Bu dönemin padişahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.

Lale Devrinin Özellikleri:

Bu dönemde Avrupa ile savaş yaşanmamış, barış içinde yaşamak fikri ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti Avrupa’yı daha iyi tanıyabilmek için Paris, Londra gibi şehirlere elçiler göndermiştir.

 Bu devirdeki diğer yenilikler ve ıslahatlar şunlardır:

           Matbaa kuruldu. (Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından 1727’de İstanbul’da kuruldu.

          Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügatı’dır.)

           Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü oluşturuldu.

           Yalova’da kağıt, İstanbul’da kumaş ve çini fabrikaları kuruldu.

           Yeni Kütüphaneler açıldı.  Doğu ve batı eserleri tercüme edildi.

           Çiçek aşısı yaygınlık kazandı.

           Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yapıldı.

           Mimarlık, resim ve minyatür sanatları gelişti.

2)- I.MAHMUT DEVRİ ISLAHATLARI(1730-1754)

Patrona Halil İsyanı sonucu Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ve yakınları öldürüldü.  Padişah III.

Ahmet tahttan indirildi, yerine I. Mahmut getirildi.

           Humbaracı Ahmet Paşa, Topçu ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yaptı.

           Üsküdar’da KARA MÜHENDİSHANESİ (Mühendishane-i Berri Hümayun) adlı bir subay okulu açıldı.

3- III.MUSTAFA DEVRİ ISLAHATLARI (1757-1774):

           “Baron Dö Tot” Sürat topçuları adlı bir birlik kurdu, topçu ve istihkam sınıflarını yetiştirdi.

           Hendesehane adlı okulda denizcilik ve topçuluk eğitimi verildi. (Mühendishane-i Bahri Hümayun)

           Maliyede düzenlemeler yapıldı.

4)-  I.ABDÜLHAMİT  DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):

III. Mustafa’nın ölümüyle yerine  I.Abdülhamit geçti.

           İstanbul’da bir istihkam okulu açıldı.

           Maliye’de ve askeri alanda ıslahatlara devam edildi.

4)- III.SELİM DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):

          III. Selim Döneminde yapılan Islahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit(Yeni Düzen) denilmiştir.

           Nizam-ı Cedit Ordusunu kurarak, yeniçeri ocağını geri plana düşürdü.(İsveçli subayların

eğittiği bu ordu, Akka’da Napolyon’u yenmeyi başardı.)

           Islahat hareketlerine ve Nizam-ı Cedit ordusuna gelir sağlamak amacıyla İRAD-I CEDİT adıyla

yeni bir hazine kurdu.

           Kara ve deniz mühendishaneleri genişletildi.

           Yeniçeri ve diğer Kapıkulu Ocakları düzene sokuldu.

           Tersaneler yenilendi, modern toplar döküldü.

           Avrupa’daki gelişmeleri öğrenmek için Paris, Londra,Viyana ve Berlin’de devamlı elçilikler  açıldı.

           İlmiye sınıfında ve devlet dairelerinde düzenlemeler yapıldı.

           Bilim ve sanat eserleri batı dillerinden Türkçe’ye çevrildi.