Uygurlar
UYGURLAR
Uygurların Türk Tarihindeki
yeri ve önemi:
- Göçebe hayatı terk ederek yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.
- Şehircilik, tarım ve ticarette ileri gitmişlerdir.
- Okur-yazar oranları yüksek olup, 14 harfli alfabeleri vardır.
- Türeyiş ve Göç destanları vardır. "Orta Oyunu" Uygurlardan gelmektedir
- Gök tanrı inancını terk edip yabancı dine inanan ilk Türk topluluğudur
- Bögü Kağan zamanında girdikleri Manihaizm dini, savaşçı karakterlerini kaybetmelerine neden olmuştur
- Tahta harfli matbaayı kullanmışlardır.
- Uygur beylerinden Eratna, Orta Anadolu'da bir devlet kurmuştur. Kayseri'deki türbesinde [Köşk Medrese) yatmaktadır.
Uygurlar'ın
başlarındaki idareciler, el teber (küçük kral) unvanını
taşıyorlardı
ORHUN UYGUR DEVLETİ:
Karluk
ve Basmiller’le birleşerek II. Göktürk Devletini yıkan Uygurlar Orhun
bölgesinde Uygur Devletini
kurdular.(745)
Kurucuları : Kutluk Bilge
Kül Kağan
Merkezleri :
Ordubalık (Karabalsagun)’dur.
Kutluk
Bilge Kül Kağan Türklerin şehir kuran ilk hükümdarıdır.
İlk Türk
şehri Ordubalık' tır.
Bilge Kül Kağan’dan sonra MOYEN-ÇOR
başa geçmiş, onun döneminde Müslüman Araplar(Abbasiler) ile
Çinliler arasında Talas Savaşı
yaşanmıştır. Talas Savaşı
Tarım Havzasının Uygurların eline geçmesini ve Çin'in Orta Asya'dan çekilerek
zayıflamasına yol açmıştır.
Bögü Kağan Devrin de Uygur Türkleri
ile Çin arasında iyi ilişkiler kuruldu, ticaret gelişti.
Bögü Kağan
Çin'e yardım amacıyla “Tibet Seferine” çıktı.
Bögü Kağan Tibet
seferi sırasında iki MANİ (MANİHEİZM) rahibini yanına alarak ülkesine geri döndü. Bu rahipler Uygur Türkleri
arasında Mani dininin yayılmasına sebep oldular. Ayrıca Türkler arasında Budizm’de yayılmaya
başladı.
Mani Dini: Avlanmayı, et yemeyi ve
savaşmayı yasaklayan bir dindi.
Mani Dininin
Uygurlar üzerindeki Etkileri:
1- Uygurlar Savaşçılıklarını
kaybettiler.
2- Yerleşik hayata geçtiler.
3- Yerleşik hayata geçmeleriyle
Uygurlar ticaret,bilim, sanat ve edebiyat gibi bir çok alanda geliştiler.
840 yılında
bir başka Türk kavmi olan Kırgızlar, Uygur Devletine son
verdiler. Kırgızlar’ın Orhun Bölgesinden kovmalarıyla Uygurlar,
Kansu ve Turfan bölgelerine göç etmek zorunda kaldılar.
NOT:
Kırgızlar; Orhun Bölgesinden Uygurları kovarak, buradaki Türk nüfusunun
azalmasına sebep olmuşlardır. Bu yüzden bu en
eski Türk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline geçerek kolayca Moğollaşmış, MOĞOLİSTAN olarak
anılmıştır.
KANSU (SARI UYGUR) DEVLETİ:
Kırgızlardan kaçarak Kansu Bölgesi’ne gelen Uygurlar tarafından kurulan bu
devlete Sarı Uygur Devleti
de denilmektedir. 1209’da Moğolların
hakimiyetine girmiştir.
Günümüzde
Batı Çin bölgesinde yaşamaktadırlar.
TURFAN( DOĞU TÜRKİSTAN)
UYGUR DEVLETİ:
Kırgızlar tarafından kovulan Uygurların bir kısmı Turfan Bölgesi’ne gelerek,
burada yeni bir devlet
kurdular. Bu devletleri de Moğollar tarafından
1207’de yıkıldı.
Cengiz Han’ın
egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar’ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat,
alfabe gibi konularda etkilediler.
Moğolların
Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar. (Özbek ve Çağatay Türkleri)
Uygurlar
günümüzde Doğu Türkistan diye anılan bu bölgede Çin’e bağlı özerk bir
bölgede yaşamaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder