Osmanlılarda Gerileme Dönemi Siyasi Gelişmeler
GERİLEME DÖNEMİ
( 1699-1792 )
Genel Durum :






18. YÜZYIL PADİŞAHLARI
1)- II. Mustafa
(1695-1703) (IV. Mehmet'in
oğlu)
2)- III. Ahmet (1703-1730) (IV. Mehmet'in oğlu)
3)- I. Mahmut (1730-1754) (II. Mustafa'nın oğlu)
4)- III. Osman (1754-1757) (II. Mustafa'nın oğlu
5)- III. Mustafa (1757-1774) (III.Ahmet'in oğlu)
6)- I. Abdülhamit (1774-1789) (III.Ahmet'in oğlu)
7)- III. Selim (1789-1807) (III.Mustafa'nın oğlu)
2)- III. Ahmet (1703-1730) (IV. Mehmet'in oğlu)
3)- I. Mahmut (1730-1754) (II. Mustafa'nın oğlu)
4)- III. Osman (1754-1757) (II. Mustafa'nın oğlu
5)- III. Mustafa (1757-1774) (III.Ahmet'in oğlu)
6)- I. Abdülhamit (1774-1789) (III.Ahmet'in oğlu)
7)- III. Selim (1789-1807) (III.Mustafa'nın oğlu)
III. AHMET DÖNEMİ (1703-1730)
KARLOFÇA'DA KAYBEDİLEN YERLERİ KURTARMA ÇABALARI:
1)-
PRUT SAVAŞI (1711)
Gelişmeler:
Ruslar (Çar Deli Petro) denizlere inme
politikasının sonucu olarak Baltık Denizi kıyıları için İSVEÇ ile savaşmış,
Ruslara yenilen İsveç kralı “DEMİRBAŞ ŞARL” Osmanlı Devletine sığınmıştı
Sebepler:
·
İsveçlileri takip eden Rus kuvvetlerinin Osmanlı topraklarına girerek
tahrip etmeleri
·
Osmanlı Devletinin 1700 İstanbul Antlaşmasında Ruslara verdiği AZAK Kalesi’ni
geri almak istemesi
·
Rusya’nın Osmanlı Ortodokslarını ayaklanmaya teşvik etmesi.
Savaş:
1711 yılında Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Rus ordusunu
yendi
Sonuç:
Prut
Antlaşması İmzalandı.(1711)
Maddeleri:
1- Ruslar Azak Kalesini geri verecek ve İstanbul’da elçi
bulunduramayacaklardı.
2- İsveç Kralı ülkesine rahatça geri dönebilecekti.
3- Ruslar Kırım ve
Lehistan işlerine karışmayacaklardı.
2)- OSMANLI-VENEDİK VE AVUSTURYA SAVAŞLARI (1715-1718)
Osmanlıların 1711’de Ruslardan Azak Kalesini geri almaları Karlofça’da
kaybettiği diğer yerleri de geri almaları umudunu güçlendirdi.
1715’de
Osmanlı Devleti Mora’yı Venediklilerden geri almak için savaşı başlattı.
Osmanlı Devleti’nin Venediklilere karşı başarılar kazanması üzerine sıranın
kendisine geldiğini gören Avusturya’da savaşa girdi.(1716) Ancak Osmanlı
Devleti aynı başarıyı Avusturya’ya karşı gösteremedi.
Sonuç : PASAROFÇA ANTLAŞMASI İmzalandı.(1718)
Maddeleri:
·
Mora Osmanlılar’da kalacak.
·
Osmanlı Devleti Belgrat’ı ve Eflak’ın bir bölümünü Avusturya’ya verdi.
NOT: Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşmasından sonra Avrupadaki olaylardan
uzak kalarak bir barış siyaseti izledi.
1718-1730 yılları arasındaki bu döneme LALE DEVRİ denir.
I. MAHMUT
DÖNEMİ (1730-1754)
SAVAŞLAR:
1)- 1736-1739 OSMANLI- AVUSTURYA+RUSYA SAVAŞLARI:
Sebep: Rusya ve Avusturya’nın Osmanlı’ya karşı ittifak kurmaları ve
Rusların Azak kalesini ele geçirmeleri.
Savaş: 1736’da Rusya ile başlayan savaşa Avusturya’da katıldı. Osmanlı
Devleti iki devlete karşı da başarılar kazandı.
Sonuç: Her iki
Devlet ile Osmanlı Devleti arasında BELGRAT ANTLAŞMALARI imzalandı. (1739)
Maddeleri:
1- Avusturya’dan Pasarofça antlaşmasıyla verilen yerler geri alındı.
2- Ruslar Azak Kalesini yıkmayı ve Azak Denizinde savaş ve ticaret gemisi
bulundurmamayı kabul etti.
NOT: Belgrat Antlaşması Osmanlı Devletinin Batıda imzaladığı son KAZANÇLI antlaşmadır.
NOT: Belgrat antlaşmaları sırasında Fransa Osmanlıların lehine arabuluculuk
yapmıştı. Bunun
karşılığı olarak 1740 yılında I. Mahmut tarafından Fransa’ya verilen
KAPİTÜLASYONLAR
“sürekli” hale getirildi.
2)- OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI:
1639 yılında imzalanan KASR-I ŞİRİN antlaşmasından sonra durulan
Osmanlı-İran ilişkileri İran’daki
iç karışıklıklardan yararlanmak isteyen Osmanlıların İran’a saldırmasıyla
yeniden bozulmuş, zaman
zaman süren savaşlardan kalıcı bir sonuç elde edilememiştir.
1746 yılında Kasr-ı Şirin Antlaşmasındaki sınırlar kabul edilerek savaşlara
son verilmiştir.
III. OSMAN
DÖNEMİ (1754-1757)
III. Osman döneminde önemli bir siyasal gelişme olmamıştır.
III.
MUSTAFA DÖNEMİ (1757-1774)
1768-1774 OSMANLI-RUS SAVAŞI
Sebep:
Rusların Lehistan içişlerine karışarak, kral seçimine müdahale etmeleri
üzerine Lehistan halkı yeni krala isyan ederek karşı çıkmış, bunun üzerine
Ruslar isyancı Lehlileri yenerek, Osmanlı topraklarına kadar kovaladılar. Osmanlı
Devleti Rusya’ya savaş açtı.(1768)
NOT: Lehistan'ın bağımsız kalması Osmanlı Devleti için çok önemliydi.
Çünkü Lehistan Osmanlı Devleti ile Rusya arasında “tampon devlet” durumundaydı.
Savaş: Rus Ordusu Kırım’ı işgal etti, Eflak ve Boğdan’ı ele geçirdi.
Baltık Denizinden Akdeniz’e geçen Rus donanması 1770 yılında ÇEŞME limanında Osmanlı Donanmasını yaktı.
Ruslar'a karşı alınan yenilgiler üzerine III.Mustafa üzüntüsünden öldü.
Sonuç: Ruslarla “Küçük Kaynarca Antlaşması” imzalandı.(1774)
I.ABDÜLHAMİT DÖNEMİ ( 1774 - 1789 )
KÜÇÜK KAYNARCA
ANTLAŞMASI (1774)
Maddeleri:






Küçük
Kaynarca’nın Önemi:
Küçük kaynarca’nın en önemli maddeleri Kırım’a bağımsızlık verilmesi
ve Rusların Ortodoksların hamisi sayılması maddeleridir.
Kırım’a bağımsızlık verilmesiyle, Ruslar Kırım’ı ele geçirme konusunda önemli
bir adım atmışlardır. Çok geçmeden,
1783 tarihinde Kırım’ı işgal ederek Rus topraklarına katmışlardır.
Böylelikle Fatih döneminden beri devam eden Karadeniz’deki Türk egemenliği sona
erecektir. Aynı
zamanda halkı Müslüman olan ilk toprak kaybıdır.
·
Ruslar
Osmanlı Ortodokslarının koruyucusu olmaları ile, Osmanlı Devletinin iç işlerine
sık sık karışacaklar, böylelikle Balkan milletleri üzerinde etkili
olacaklardır.
Not : Bu antlaşmadan sonra Osmanlı Devletine " Hasta Adam " denilmeye başlanmıştır.
·
Bu antlaşmadan sonra Rusya Kırım'ın içişlerine karışmaya başlamış,kendi
taraftarı olan Şahin Giray'ı Han seçtirmiştir. Osmanlı devletinin buna itirazı
ve Fransa'nın araya girmesiyle "Aynalıkavak Sözleşmesi" yapılmıştır.
·
Rusya 1783 ' te Kırım' ı resmen işgal ederek kendi sınırları içine kattı.
1787-1792 OSMANLI-RUSYA+AVUSTURYA SAVAŞLARI:
Sebepler:
1- Osmanlı Devleti’nin Kırım’ın Ruslar tarafından işgalini unutamaması.
(1783’de II. Katerina Kırım’ı
işgal ederek Rusya’ya kattığını ilan etmiş,binlerce Türk’ü kılıçtan
geçirmişti.Osmanlı Devleti bu
olup bittiye ses çıkaramamıştı.)
2- Rusya ve Avusturya Osmanlı Devletinin Balkan topraklarını paylaşma
konusunda anlaştılar. Anlaşmaya
göre eğer İstanbul alınırsa “Bizans İmparatorluğu” yeniden kurulacaktı.
Savaş:
Anlaşmayı
haber alan Osmanlı Devleti zaten Kırım’ın acısını unutamadığından Rusya’ya savaş
ilan
etti. Avusturya’da savaşa katılınca Osmanlı Devleti her ikisine karşı
savaşmak zorunda kaldı.
I.Abdülhamit ölmüş yerine III.Selim geçmiştir.
III.SELİM DÖNEMİ ( 1789 - 1807 )
Sonuç:
Avusturya Osmanlı Devletiyle ZİŞTOVİ ANTLAŞMASI’nı imzalayarak (1791)
Rusya’yı yalnız bıraktı.
Çünkü: Avusturya, bu sırada çıkan Fransız İhtilalinden olumsuz şekilde
etkilenmişti.
NOT: Ziştovi Antlaşmasıyla Avusturya savaştan önceki sınırlarına çekildi.
Bundan sonra Avusturya ile
Osmanlı Devleti arasında ciddi bir savaş olmamış, hatta I. Dünya Savaşında
Osmanlı Devletiyle birlikte savaşmıştır.
NOT: Fransız İhtilalinin yaydığı “Milliyetçilik” akımından en çok etkilenen
iki devlet Avusturya-Macaristan İmp.
ve Osmanlı İmparatorluğu’dur.
Ziştovi
Antlaşmasından sonra tek başına kalan Rusya ile savaş 1792’ye kadar sürdü.
Sonuçta YAŞ
ANTLAŞMASI imzalandı.(1792)
·
Yaş Antlaşması ile Osmanlı Devleti Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etti.
·
Yaş Antlaşması Osmanlı Devletinin Dağılma Döneminin başlangıcı sayılır.
1798-1801 OSMANLI-FRANSA SAVAŞI (Mısır’ın İşgali)
SEBEPLER:
1789
yılında Fransız İhtilali meydana gelmişti. Fransa Arnavutluk’taki bazı kıyıları
ele geçirince
Osmanlı Devleti ile komşu oldu. Fransızlar hem Osmanlı’nın Balkan
Milletlerini bağımsız olmaya teşvik
ediyor, hem de sömürgecilik faaliyetine başlıyorlardı. 1798 yılında
NAPOLYON BONAPART Mısır’ı işgal
etti. Amacı hem Osmanlı topraklarından pay almak, hem de İngiltere’nin
Hindistan’la olan bağlantısını
kesmekti.
SONUÇ:
İngiltere ve Rusya
Osmanlı Devleti’nin yanında yer aldılar. Yeni kurulan “Nizam-ı Cedit” ordusu
AKKA
KALESİ önünde Napolyon’u yendi.
NOT: Bu Napolyon’un ilk yenilgisi, Nizam-ı Cedit’in ise ilk ve son
başarısıydı.
Fransa 1801’de imzalanan EL-ARİŞ Antlaşmasıyla Mısır’dan
geri çekilmek zorunda kaldı.
Yorumlar
Yorum Gönder